Maak kennis met Alexia Bertrand, staatssecretaris én nieuw boegbeeld van Open Vld: “Ja, natuurlijk weet ik hoeveel een brood kost”

Ze is een alumnus van Harvard, verdiende goed geld als advocate en was bijna in de palliatieve zorgen beland. Maar zie: vandaag is Alexia Bertrand één jaar staatssecretaris, bevoegd voor onze centen, én een nieuw boegbeeld van Open Vld. De perfect tweetalige Brusselse is niet doof voor de striemende kritiek op haar partij.

Het kan verkeren, weet intussen ook Alexia Bertrand. Exact één jaar geleden behaalde de liberale politica – toen Brussels parlementslid voor de MR – haar certificaat palliatieve zorgen en zat ze aan tafel met een vzw, waar ze als vrijwilliger zou beginnen. Later op de dag kreeg ze de vraag van de Vlaamse liberalen om Eva De Bleeker op te volgen als staatssecretaris. “Het leven zit vol verrassingen”, lacht Bertrand, als we elkaar ontmoeten op haar kabinet in de Financiëntoren. Ze heeft geen seconde getwijfeld, benadrukt ze. “Vooral omdat begroting en consumentenzaken twee bevoegdheden zijn die mij liggen.”

Sta me toe nieuwsgierig te zijn: waarom wou u palliatieve zorgen doen?

“Goede vraag. Ik was, denk ik, op zoek naar meer zingeving. (even stil) We zijn in de familie geconfronteerd met enkele sterfgevallen. Dat heeft me veel doen nadenken over leven en dood. Ik heb gezien hoe mooi een afscheid kan zijn als je goede palliatieve zorgen krijgt. Daarom heb ik die opleiding gevolgd – om zelf mensen thuis te mogen begeleiden in hun palliatieve fase. Als je in aanraking komt met de dood, raak je ook de essentie van het leven aan. Daar was ik naar op zoek.”

Staat dit niet mijlenver van een droog domein als begroting?

“Neen, écht niet. Beide gaan over mensen. De schijnbaar droge cijfers achter de begroting hebben een directe impact op ons allemaal, maar we beseffen dat niet genoeg. Vandaar dat we een website lanceerden om de begroting begrijpelijk te maken. Ga daar eens een kijkje nemen, zou ik zeggen (bosa.belgium.be, red.).”

Hebt u al uw stempel kunnen drukken op onze begroting?

“Ik denk van wel. Ik heb intussen twee begrotingscontroles achter de rug. De teneur vooraf was telkens: het gaat niet lukken. Maar zie: in maart een inspanning van 1,8 miljard en in oktober van 1,2 miljard. We zitten dus op het juiste pad.”

Is dat geen misplaatste euforie? Het tekort voor dit jaar is 20 miljard en voor volgend jaar 17 miljard. Dat zijn hallucinante bedragen.

“(windt zich op) Ik besef beter dan wie ook dat het werk niet af is. Maar ik ben wel blij dat de federale regering haar belofte aan Europa nakomt (om het federaal tekort onder de drie procent te houden, red.). Dat was niet voor elke coalitiepartner een prioriteit. Wél voor ons, en we zijn daarin geslaagd. Dat is geen euforie!”

N-VA-voorzitter Bart De Wever zegt dat België failliet is. Ligt dat niet dichter bij de waarheid?

“Hij zou beter moeten weten. Of is hij vergeten dat onze staatsbon 22 miljard ophaalde? Dat zegt iets over het vertrouwen dat de burgers in België hebben. Of waarom behoudt kredietbeoordelaar Standard & Poor’s haar rating voor België op AA? Dat zou ze niet doen als België failliet zou gaan. Deze regering zal in totaal een inspanning van 11 miljard gedaan hebben – ondanks drie crisissen.”

Alexia Bertrand: “Mijn vriendinnen, dat zijn heel normale mensen, hoor. Ik weet wat het betekent om een gemiddeld loon te verdienen.” (foto Christophe de Muynck)
Alexia Bertrand: “Mijn vriendinnen, dat zijn heel normale mensen, hoor. Ik weet wat het betekent om een gemiddeld loon te verdienen.” (foto Christophe de Muynck)

Dat kan wel zijn, maar intussen hebben wij het grootste tekort van alle eurolanden, na Slovakije.

“(pikt in) En dus blijft de uitdaging groot, zoals ik al zei. Maar je kan dit als staatssecretaris niet alleen oplossen. Ik hoop dat elke partij hiervan doordrongen is. De vraag is vooral: waar komt het tekort vandaan?”

De vergrijzingskost is het grootste pijnpunt, zegt econoom Gert Peersman (UGent).

“Hij heeft gelijk. De helft van de uitgaven van de sociale zekerheid gaat naar de pensioenen. Deze zijn tussen 2020 en 2024 gestegen van 52 naar 69 miljard euro. We staan dus voor een gigantische uitdaging. Maar de vergrijzing is niet het enige pijnpunt. Ik stel vast dat de deelstaten zich niet houden aan hun belofte aan Europa. Dat is óók deel van de verklaring.”

Wijst u dan naar Vlaanderen dat een klein tekort heeft?

“Vlaanderen is dit jaar afgeweken van zijn traject. Dat is een feit. Maar laat ons eerlijk zijn: Vlaanderen doet veel beter dan Wallonië en Brussel. Zij staan voor grotere budgettaire uitdagingen. Dat weegt op de totale Belgische begroting.”

Als de vergrijzing hét pijnpunt is, waarom heeft deze regering dan geen werk gemaakt van een grondige pensioenhervorming?

“We zijn zo ver gegaan als we konden gaan met zeven partijen. We hebben eerst de minimumpensioenen verhoogd, ook voor zelfstandigen. Dat was een broodnodige sociale correctie. Maar het systeem is ook toe aan een globale correctie. Wij hebben daartoe de eerste stappen gezet: de hervorming van de ambtenarenpensioenen, de invoering van de pensioenbonus. Dat zal niet genoeg zijn, maar het zijn wel belangrijke stappen.”

Koppel de pensioenleeftijd aan de levensverwachting, zegt Peersman. Dat zou een wezenlijk verschil maken.

“Dat is vandaag geen prioriteit. De regering-Michel heeft de pensioenleeftijd al opgetrokken naar 67 jaar. Dat gaat in vanaf 2030. Wat we nu moeten doen, is ervoor zorgen dat de leeftijd waarop mensen effectief met pensioen gaan, verhoogt. Veel mensen gaan te vroeg met pensioen.”

Alexia Bertrand: “Ik doe dit niet voor de centen. Je doet dit omdat je het leven van mensen beter wil maken.” (foto Christophe De Muynck)
Alexia Bertrand: “Ik doe dit niet voor de centen. Je doet dit omdat je het leven van mensen beter wil maken.” (foto Christophe De Muynck)

“Europese sancties voor de begroting? Dat valt niet uit te sluiten”

Wil u het brugpensioen afschaffen?

“We moeten zeker nadenken over dat systeem. Maar er zijn nog mogelijkheden. Deze regering heeft ervoor gezorgd dat wie een minimumpensioen wil krijgen, een minimum aantal dagen gewerkt moet hebben. Dat aantal kan volgens mij nog verhoogd worden. Maar als je wil dat er meer mensen werken, zal je ook andere dingen moeten doen. Je zal moeten zorgen dat werken meer loont en je zal de werkloosheidsuitkering moeten beperken in de tijd.”

Daar zijn de liberale ‘evergreens’ weer: is het eens geen tijd om daar breekpunten van te maken?

“Ik denk niet dat het verstandig is om met breekpunten te werken. Wat als we straks weer maandenlang in lopende zaken zitten? Gaan we dan allemaal vasthouden aan onze breekpunten? Of gaan we kijken naar oplossingen? We moeten vooral proberen om de andere partijen te overtuigen hiervan.”

Vreest u geen sancties van de Europese Commissie voor onze begroting?

“Dat valt zeker niet uit te sluiten. (stil) Ik kan maar dit zeggen: ik doe er alles aan om de strafbank te vermijden. Helaas zijn er nog altijd partijen die denken dat het tekort vanzelf zal verdwijnen. En weet u wat eigenlijk het grootste gevaar is voor onze begroting? Dat we straks opnieuw maanden of zelfs jaren in lopende zaken zitten en dus geen nieuw beleid kunnen voeren. Dan zullen de financiële markten wél reageren, hoor.”

Zou u nog een tweede Vivaldi willen?

“Laat ons eerlijk zijn: met zeven partijen besturen, is veel. U moet eens proberen met zeven buren iets te realiseren. Dat zal heel moeilijk blijken. Ik hoop dat het de volgende keer met minder partijen kan. Maar goed: het is eerst aan de kiezer om de kaarten te leggen en daarna zullen we zien wat mogelijk is. Als ik zie hoe sterk de extreme partijen scoren in de peilingen, dan maak ik mij grote zorgen.”

Is de pijnlijke waarheid toch niet dat de Vivaldi-jaren verloren jaren waren – zeker voor de begroting?

“Néén. Dat mag u niet zeggen. Deze regering heeft stabiliteit gebracht in tijden van crisis. (op dreef) We hebben de koopkracht beschermd, sociale akkoorden gesloten, twee kerncentrales verlengd, pensioenmaatregelen genomen, enzovoort. Ja, sommige hervormingen zijn niet gelukt. De fiscale hervorming bijvoorbeeld, ondanks de inspanningen van de premier. Omdat we botsten op veto’s van verschillende partijen. Desondanks is ons palmares indrukwekkend. Doe het maar eens na, met zeven partijen.”

Wat drijft u eigenlijk om aan politiek te doen? Met uw indrukwekkend cv – onder meer Harvard – had u meer centen kunnen verdienen in de privé.

“Ik doe dit niet voor de centen. Je doet dit omdat je het leven van mensen beter wil maken. Toen ik vijftien was, zag ik Emma Bonino bezig op televisie, een Italiaanse dame die Europees commissaris was. Zij was hulp aan het uitdelen op een plek waar een ramp gebeurd was. Zij kwam daar toegevlogen met de helikopter. Die beelden zijn me altijd bijgebleven. Dat wou ik ook doen met mijn leven: anderen helpen. Ik besef heel goed dat ik verwend ben door mijn achtergrond.”

“Met zeven partijen besturen, is veel. Ik hoop dat het de volgende keer met minder kan”

Uw vader Luc Bertrand is zakenman en één van de rijkste Belgen. U werd daarom bij uw aantreden neergezet als lobbyiste van de rijken. Wat doet dat met u?

“Ik vind dat triestig. Dat houdt geen rekening met wie ik ben, wat ik doe en wat ik denk. Ik ben negen jaar advocate geweest voor grote kantoren. Toen ik voor de politiek koos, ging mijn loon gedeeld door drie. Maar ik wou iets anders doen in mijn leven. Ik wou meer zingeving voelen, meer impact ook.”

Is het soms een vloek, zo’n rijke vader te hebben?

“Neen, wat een verschrikkelijke gedachte zou dat zijn, zeg. Maar ik vind het wel triestig dat mensen mij beoordelen op mijn afkomst. Hebt u helemaal dezelfde ideeën als uw vader en uw moeder? Neen, toch? Als mijn vader mij iets geleerd heeft, dan is het wel om zelf na te denken. Hij heeft zijn kinderen ook geleerd om hungry te zijn in het leven: hard te werken en te vechten voor je idealen. Dat zijn mooie waarden, en ik ben blij dat ik die heb meegekregen.”

Volgens de PVDA weet iemand die zo rijk is, niet meer waar ‘gewone’ mensen van wakker liggen.

“(zucht) Toen ik zestien was, heb ik mijn eerste vakantiejob gedaan. Dat was in de Quick. En weet u wat het mooiste is? Dat de Quick mij het jaar nadien zelf vroeg of ik terug wou komen. Mijn vriendinnen, dat zijn heel normale mensen, hoor. Ik weet wat het betekent om een gemiddeld loon te verdienen.”

Weet u wat een brood kost?

“(verrast) Ja, natuurlijk. Maar welk brood bedoelt u?”

Een groot bruin.

“In Delhaize zal dat ongeveer 4 euro zijn. Ik doe graag zelf mijn boodschappen, hoor. Helaas lukt dat niet altijd als staatssecretaris.”

Iets anders. U was in Harvard klasgenoot van Ron DeSantis, de uitdager van Donald Trump, lees ik in Humo.

“(lacht) Wij zijn beiden in 2005 afgestudeerd. Of zoals ze dat daar noemen: wij zijn van the class of 2005. Maar ik ken hem niet persoonlijk, hoor. We hebben alle twee rechten gedaan, maar een ander programma, al is het goed mogelijk dat we voor sommige vakken wel in dezelfde klas zaten. Los daarvan ben ik geen fan van zijn beleid. Ik vind hem een populist en ik vind het onbegrijpelijk dat hij zijn ogen sluit voor de klimaatverandering, hoewel zijn staat Florida daar zwaar onder lijdt.”

Verkiest u hem niet boven Trump?

“Jawel, dat wel. Maar ik vrees dat Trump zal winnen en dat de Amerikanen straks moeten kiezen tussen Trump en Biden. Is dat niet triestig? Hoe is het mogelijk dat er daar geen betere en jongere kandidaten opstaan?”

Over opstaan gesproken: denkt u dat uw partij nog geloofwaardig is in de ogen van de kiezer na de stoelendans van de voorbije weken?

“Ik hoor ook wat de mensen zeggen en dat doet me pijn. (denkt na) Gwendolyn Rutten is een authentieke politica die haar hart gevolgd heeft. Zouden we dat niet moeten toejuichen? Zij heeft bovendien al bewezen dat ze de materie in de vingers heeft. Ook Bart Somers was heel transparant over zijn beslissing. Hij kiest voor Mechelen. Ik vind dat eigenlijk moedig, want hij verlaat daarvoor de regering.”

Als ik even mag: het ministerschap is geen ambt om mee te sjacheren in functie van het eigenbelang.

“Dat klopt. Daar hebt u gelijk in. Het ministerschap is een privilege. Maar net daarom denk ik dat de motivatie van Bart oprecht is. Het zal voor hem niet eenvoudig geweest zijn om deze post te verlaten.”

Bent u nu niet het onverdedigbare aan het verdedigen?

“(even stil) Ik moet toegeven: ik was verrast door de vele negatieve reacties. Wij mogen daar niet ongevoelig voor zijn. Als zoveel burgers het anders aanvoelen, dan moeten wij aan introspectie doen. Ook ikzelf. Misschien is mijn standpunt fout. (denkt na) Maar ik ben er wel van overtuigd dat wij vandaag overal de juiste mensen op de juiste plek hebben. Dat moet ons toelaten vooruit te kijken en te focussen op ons verhaal.”

Op welke lijst zal u straks staan?

“Ik hoop dat Open Vld en MR als één liberale familie naar de kiezer trekken in Brussel. Deze gesprekken zijn bezig en verlopen in een positieve sfeer. Als dat lukt, lijkt het mij logisch dat Sophie Wilmès de lijst trekt. Als dat niet lukt, en dat zou ik betreuren, dan gaan wij met een eigen lijst opkomen die door mij getrokken zal worden.”

Alexia Bertrand

– Geboren op 30 mei 1979 in Wilrijk.

– Master in de Rechten (UCL en Harvard).

– Woont in Sint-Pieters-Woluwe. Getrouwd. Moeder van drie kinderen.

– Werkte negen jaar als advocate handels- en vennootschapsrecht.

– Werkte van 2012 tot 2019 op het kabinet van Didier Reynders (MR).

– Brussels parlementslid van 2019 tot 2022.

– Sinds 18 november 2022: staatssecretaris voor Begroting en Consumentenbescherming in de regering-De Croo.

Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier